(Yazarı sesli dinlemek için tıklayın.)

Derler ki, hocanın dediğini yap, ama yaptığını yapma! Siz zaten ne yapacağınızı biliyorsunuz; ama ben yine de vurgulayayım… dediğimi de yaptığımı da yapabilirsiniz, çünkü emin olun ki, ne diyorsam onu da aynen yapıyorum. Şimdi de günlük yaşamımda uyguladığım bir pozitif farkındalık araçlarından (uygulamalı) birinden bahsedeceğim… hatta sizi uygulamalı yolculuğa çıkaracağım; kendinizin prova edip test edebileceğiniz, sonuçlarından da hoşnut kalırsanız hayatınıza uyarlayabileceğiniz bir uygulama… özetle, sizi pozitif farkındalıkta ustalaşmaya davet ediyorum…

İçinde bulunduğumuz şu Koronalı günler gibi, sıkıntılı zamanlarda, herhangi bir olgunun pozitif tarafını, olumlu düşünce biçimini veya iyimserliği seçmek çok da kolay değil; biliyorum… hele ki, alışmış kudurmuştan beterdir misali, zihin sadece negatife kaymaya alışık olunca, “bir yöne dönen çarkı durdurup diğer tarafa dönmesini nasıl sağlarız?” sorgulaması çok da doğal. “Eh, demesi kolay, peki ya yapmaya gelince… nasıl olacak… hadi bakalım!” diye meydan okuyor olabilir zihniniz…. Bu noktada, sizi bir anlık durmaya, tüm bu soruları kenara bırakmaya, ve şu ilk satırları okuyarak yönergeleri takip etmeye davet ediyorum… sonrasını sonraya bırakalım.

Italik ile satırları okuduktan sonra, tableti, telefonu, veya ekranı elinizden bırakmanızı ve okuduklarınızı harfiyen uygulamanızı isteyeceğim… Hazır mıyız?

Şu anda, oturuyorsanız oturduğunuz yerden veya olduğunuz yer neresiyse oradan kalkıp ayrılmanızı, ve evinizde en az girdiğiniz, en az vakit geçirdiğiniz bir odayı seçmenizi, ve oraya gitmenizi istiyorum. Bu erzağınızı sakladığınız depo odası olabilir, ayda yılda bir yakınınızı misafir ettiğiniz oda olabilir, çok az kullanılan küçük banyo/tuvalet olabilir, terasınız bile olabilir. Benim ilk aklıma gelen depo odasıdır… Çok işimin olmadığı, ancak kısa süreliğine girdiğim, işimi görüp çıktığım, pek duygusal anlam yüklemediğim bir odadır… Sizin de elbet vardır.

Odanızı seçtiyseniz, henüz girmeden önce, kapı ağzında gözlerinizi kapatın… odayla ilgili geçmiş izleriniz veya bağlarınızdan bir anlık kendinizi koparın… hazır olduğunuzda gözünüzü açın. Amacınız odaya bir “ilk gözle” bakabilmeyi sağlamak. İlk gözle bakmaktan, odada bulunan her şeye merakla, keşfetme arzusuyla, nelerin var olduğunu sanki ilk defa bakıyormuşçasına, tüm dikkatinizi vererek bakmak demek…

Buraya kadar tamam mıyız? Sorular varsa (ki her zaman vardır; sorgulamayı bırakmaz o zihin!), onları “kenara park etmeyi” ve devam etmeyi seçin… durmak yok, yola devam!

Gözlerinizi açtığınızda, “ilk gözle” baktığınız odanızı keşfe başlayın… tüm odayı baştan aşağı tarayın… olanları inceleyin… objelerin duruşlarını, diziliş şekillerini gözlemleyin… eşyaların duruş şekillerinden, renklerine, komşuluk ettikleri diğer parçalarla yarattıkları bütünlüğe kadar, en ince detaya bakın… hangi objeler hangileriyle gruplanmış… oluşan renk gruplaşmaları… alakalı veya alakasız, güzel ya da çirkin, uyumlu veya uyumsuz, simetrik veya asimetrik, eğri veya düz…. her ne gözlemliyorsanız, sadece fark edin… zihninizin tamamıyla bakarak gözlerinizle görün… isterseniz objelere dokunun; odada olan kokuyu koklayın; sessiz kalarak odada var olan seslere kulak verin; mutfak gibi bir yerdeyseniz etrafınızdakileri elinize alıp dilinizin ucuyla tadına bakın…

Yeterince vakit geçirdiyseniz, odanızda olanları 5 duyunuzla yeteri kadar algı hapsine aldıysanız, odadan çıkın… ve okumaya başladığınız yerinize geri dönün…

Nasılsınız? Artık koltuğunuzdasınız… konfor alanınıza geri geldiniz… rahat olup, kocaman bir “bravo”yu hakkettiniz… zira, bir dönüşümün ilk adımlarını attınız. Biliyor musunuz ki, transformé olmak demek, daha önce hiç geçmediğiniz yollardan gitmek demek! Ve siz, bir ilki yaptınız, ve her zaman girdiğiniz tanıdığınız odanızı, yepyeni bir dikkat ve farkındalıkla deneyimlediniz…

Peki şimdi ne olacak…. Şu an, konforlu alanınızda otururken, odadaki deneyimlerinizi bir gözden geçirmeye ne dersiniz… Odada neler dikkatinizi çekti; var olanlar mı, olmayanlar mı… uyum mu, uyumsuzluk mu… renk ve objelerin gruplaşma ahengi mi, alakasızlığı mı… odanın genel düzenli oluşu mu, yoksa olmayışı mı… peki ya, odayı gözlerinizle tararken, içinizden geçen düşünceler nelerdi… gayri ihtiyari orasını burasını düzenleme dürtüsü beliriverdi… belki asimetrik, eğri veya tersi yüzüne dönmüşleri düzeltme ihtiyacı… veya “aaa, bu da ne arıyor burada…” ile karışık bir hayret ve şaşkınlık duygusu… Sorun kendinize… En çok dikkatinizi ne çekti?

Sizi bilemiyorum ama, ben bu alıştırmayı her yapışımda, ilk “düzeltilecek” objeler gözüme çarpar; “sen de mi buradasın” dediğim eşyalarımı bulurum. Ama emin olabilirsiniz ki, zihin yapımız öyle programlanmış ki, bulunduğumuz ortamda var olan hata, eksik, bozukluk, yamukluk, eğrilik, uyumsuzluk, vs., aklınıza başka ne geliyorsa, onlardır ilk gözümüze çarpan. Gazete köşelerinde ilk kötü haber dikkatimizi çeker; bir yazı metninde imla hatalarını hemen görürüz; veya bir odaya girdiğimizde, en dip köşede kalsa dahi, ahengi bozanı “şak” diye görürüz.

Çok ilginçtir ki, bunların tersi olan her tür algı (uyum, düzen, güzel, doğru, vs.) detaylı incelemeye kalkınca görünmez oluyor. Duygusal, psikolojik ve bilişsel anlamda denge içinde olduğumuz zamanlarda, çok da detaylı bakmadığımız için, her şey bütünsel olarak HARİKA görünür… ama sıkıntılı dönemde, kendimizi tehdit altında hissettiğimiz zamanlarda, korkuların içimizi sardığı dönemlerde, olguları bütün olarak almak nerdeeee…. her şeyi en ince detayına kadar, kılı kırk yararak, ölçüp biçer anlamlandırmaya çabalarız. O nedenle, pozitif farkındalıkta usta olmak için, gözümüzü dört açıp, 5 duyumuzla birden taramalı, olumlu tarafları cımbızla çekmeye bakmalıyız. İlk başlarda çaba istese de, hele bir göz alıştı mı, işimiz kolaylaşıyor… zihin bir defa ehlileşmiş oluyor.

Şimdi, sizden yeniden o odaya girmenizi, ve olan objelere, gerçekte var olanlara, uyumlu veya uyumsuz, eğri veya düz, alakalı veya alakasız, her ne şekilde konumlansalar da, oldukları halde görmek üzere ikinci bir gözle bakmanızı istiyorum… Sizi odanıza bütünsel bakmaya davet ediyorum… salt pozitif bakışla değil… bütünüyle… odanıza unsurlarıyla barışık ve uyum içindeki haliyle, bir bütün olarak bakın. Bu ikinci gözle bakışta neler görüyorsunuz acaba….

Bu arada, bu yazıyı okuyana kadar, o odayla ilgili her hangi bir duygusal eğiliminizin olmadığını hatırlatırım… odanız ve içindekileriyle ilgili ne olumlu ne de olumsuz bir algı biçiminiz yoktu…. tümüyle nötr bir bakış açısıyla girdiğinizi hatırlatırım… Hiç bir beklentinizin bulunmadığı bir yerden, odak noktanızda dahi olmayan bir oda ve içindeki objelerden bahsediyoruz… Ya diğer odalar… merak ediyorum… şu anda oturduğunuz odayı dikkatle tarayacak olsanız, ilk gözle ve ikinci gözle bakacak olsanız, neleri görür ve farkına varırsınız?

Bulunduğunuz mekan, ortam, veya alan, parçalarıyla her ne şekilde yerleşmişse de, mükemmel bir düzenek içinde olduğuna; sizinle uyumlu, sizin de onunla uyumlu olduğunuza; ve sizin vazgeçilmez parçanız olduğuna emin olun. Bütünsel bakış açısından baktığınızda, her şeyin –uyum ve uyumsuzluğun, eğri ile düzün, alakalı ve alakasızın, yani tüm karşıtlıkların (duality), beraberce yer aldığı bir düzenekte olduğunu göreceksiniz. Girdiğiniz odanız gibi; şu anki yaşam alanınız gibi; hatta sürdürdüğünüz yaşamınız gibi! Mühim olan nereden baktığınız!

Barcelona’dan Shirli
21 Nisan 2020

İçinden geçtiğimiz şu “acayip” günleri düşündükçe, insan kendine “nasıl oldu da, böyle bir senaryonun içine düştük?” diyor… Gerçekten de acayip bir senaryo! Kimin aklına gelirdi ki, Covid-19 salgınından kendini ve çevresindekileri korumak adına 2 milyar insan haftalarca evinde duracak… Koronavirüsünün saldığı korku, “koronoya” haline dönüştüğü bu zamanda, fiziksel sağlığımızın yanında, psikolojik, ruhsal ve mental sağlığımızı iyi ve yerinde tutmamız her şeyden daha önemli bence.

Esasına bakarsak, henüz tam ne olduğunu anlayabilmiş değiliz… Öyle bir senaryo içindeyiz ki, senaristin kim olduğunu merak etmeden duramıyoruz… bir (grup) insan mı, yoksa doğanın kendisi mi; onu dahi bilmiyoruz… Gerçeklerin su yüzüne çıkması belki de yıllar alacak… Ancak her tür spekülasyona, komplo teorilerine veya medyada yayınlananlara rağmen, akıl sağlığımız ve huzurumuzu sürdürülebilir kılmak için, kendimize bir “gerçek” seçip yolumuzda ilerliyoruz…

Hiç düşündünüz mü; niye bir seçim yapma gereği içindeyiz? Bu seçimi bizi zorlayan ne peki; kendimiz mi, yoksa zihnimiz mi?! Zihnimiz tabii! Zihin daima bir seçim yapmaya iter; ikilem, kararsızlık veya belirsizlik içinde olmaktan hiç hoşlanmaz… Hatırlayın, en son ikilemde kaldığınız anı… içinizde yaşadığınız o garip iç-kemiren duyguyu… bir türlü yola devam edememenin yarattığı huzursuzluğu… hangi seçimin en iyi olduğu ve en iyiyi doğuracağı merakıyla karışık kaygıyı… veya, üç beş adım sonrasının olasılıklarına karşı müthiş endişe ve korkuyu… “Ahh bir seçim yap da yolumuza devam edelim!” dürtüsüyle rahat vermez.

İnsan, sağlıklı, akıllı, ve var olan verileri açıklıkla analiz etme yetisine sahip. Ancak bu, kullandığı veriler ve kendine temel aldığı yöntemlerle çok bağıntılı. Soyut ve anlaşılması zor olan kavramalar bunlar… Şöyle basite indirgeyelim… Bizler, kendisi için en iyi olanı seçme eğiliminde olan varlıklarız. Haksız mıyım? Örneğin, markete gider, en körpe meyveyi, en taze sebzeyi, hatta daha iyidir diye en pahalı olanı seçme eğilimi gösteririz. Daha ötesi, sadece görünene kanmayıp, gerçekten en tatlısını almak ve beslenmek istemez miyiz? Karpuzu keserek alışımız, belki de, en çarpıcı örnek!

Peki, her daim bu kadar ince eleyip sık dokuyarak mı yapıyoruz seçimlerimizi? Bir sorunla karşı karşıya iken, aynı eğilimde miyiz? Bir düşünün… Sizin veya yakınlarınızın izlediği düşünce süreçlerini gözden geçirin… gözlemleyin… genellikle akla gelen senaryolar hangi yönde seyrediyor? …sanki hiç bir şey olmamış ve kaldığımız yerden devam edeceğimiz bir “mutlu son” mu; yoksa karanlık tarafın galip geldiği, “en kötü” senaryolu son mu? Veya, ikisinin arasında, kabul edilebilir, yaşanabilir, hatta ne derece zor olursa olsun, adapte edilebilir “yeni bir yol” mu?

Bireysel özellikler ve karakter farklılıklarından bağımsız, psikoloji ve nöroloji alanındaki bilimsel araştırmalar diyor ki, bizler olumsuza, en kötü senaryoya, var olan yanlışa veya noksana, hatta azlık/yokluk/kıtlık gibi olumsuz düşünme biçimlerine eğilimliyiz… Ama…. Yine aynı bilim dalları çok harika bir haber daha veriyor… Bizler öyle güçlü varlıklarız ki, doğru yönlendirmelerle zihnimizi eğitebilir, olumluyu, kabul edilir ve yaşanır senaryoyu, var olanı, hatta ve hatta bolluğu görebilir hale gelebiliriz. Ama nasıl?

İşte bunun cevabı ilerleyen haftalarda bu köşede yer alacak… “Pozitif Farkındalık” köşesi, var olanı görebilme yetimiz üzerine yoğunlaşacak hikayeler, anekdotlar, veya fikirlerle döşeli bir mecra olacak… Özellikle şu zorlu günlerde, en iyi sebze-meyveyi seçer gibi, zihnimizi bilinçle ve farkındalıkla, olası olumlu senaryoları seçmeye ve düşlemeye yönlendirmeye eğitebileceğiz…

Duygu, düşünce ve davranışlarımızın uyum içinde olduğu bir “huzur”, “esenlik”, ve “mutluluk” içinde bir yaşantı kim istemez ki…. Quantum fizikçileri der ki, “bizler kendi gerçeğimizi kendimiz yaratırız…” Bu durumda iş bize düşüyor! Var mısınız? Ben varım!

Dr. Shirli Ender Büyükbay
8 Nisan 2020 – Barcelona

Günümüzün zorlu dünyasında lider olmak oldukça zor bir roldür. Kişisel sorumluluk, bağlılık ve istek gerektirir. Liderlik, güç kullanmak yerine başkalarını güçlendirmeyi içerir. Görev ya da iş pozisyonundan bağımsız olarak, liderlerde, iç kontrol odağından türetilen bir sorumluluk ve sahiplenme duygusu vardır. Çoğu lider, iş gereklilikleri nedeniyle liderlik rolünü üstlenir, ve “işleri doğru yapmak” yerine “doğru olanı yapar!” Bu arada bazıları, sorumluluk duygusu, bağlılık ve yaptıkları işe gösterdikleri özenden dolayı, görevinin ötesinde ve daha fazla inisiyatif alarak yetkinin ötesinde liderlik rolü üstlenir. Ben onları üstün liderler olarak adlandırırım. Bu üstün liderler kimler olabilir? Onları diğerlerinden farklı kılan nedir? Sen nasıl onlardan biri olabilirsin? Yeteneğin mi, güç kaynağın mı, motivasyonun mı? Belki de tutkun…

 

Kısa bir süre önce, liderlik araştırmaları liderliği yöneticilerden ayırarak açıklamaya çalıştı. Bugün ise, liderlerin insancıl ve olumlu gelişim yaklaşımını vurgulayarak, liderler arasında daha detaylı farklılaşmayı ortaya koymaktadırlar. Uzun yıllar süren araştırma ve inceleme, “doğmuş veya olmuş liderlerin” ikilemini çözmek, liderlerin güç kaynaklarını anlamak ve takipçileri etkilerken oynadıkları kritik rolleri tanımlamak için çabalamıştır. Aslında, anlaşılmıştır ki, yöneticiler pozisyonlarına bağlı güçleri aracılığıyla düzen ve tutarlılık üretirlerken –örn. planlama, organizasyon, kadrolama, denetim ve problem çözme gibi; liderler hem pozisyonel hem de kişisel güç kaynaklarını kullanarak değişim ve hareket üretirler –örn. vizyon ve yön oluşturma, insanları yönlendirme, ilham verme ve güçlendirme gibi. Buna ek olarak, liderlik gelişime açık, bazılarının doğuştan sahip, bazılarının ise uygun gelişim yöntemleriyle lider olabileceği bir kişisel özellik olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle, hümanist yaklaşımlarla, bilimsel ve teknolojik gelişmelerle, sosyal ve iş yaşam kültüründeki değişimlerle ve daha fazla sorumluluk duygusu için artan taleple, liderlik ve liderin rolü değişmeye başlamış, ve insan becerilerinin, kaynaklarının ve tutumunun beslenmesi ve gelişmesine doğru önem kazanmıştır.

 

‘‘Liderlik, gücün kullanılmasıyla değil, liderler arasındaki güç duygusunu artırma kapasitesiyle tanımlanır. Liderin en önemli işi daha çok lider yaratmaktır. ”

                                                                                                         –Mary Parker Follet.

 

Bugün, liderlerin rolü “lider-takipçi ilişkisi” yerine “lider-takipçi güçlendirme” yönünde ilerlemekte, ve bu da kendi takipçilerinden özüne-bağlı ve adanmış yeni liderler yaratmaktadır. Burada “Nasıl?” sorusu yatar. Üstün liderlik sergilemeniz beklenirken, nasıl bir yandan toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak, ve de takipçilerinizi –yani yönettiğiniz takımı, güçlendireceksiniz? Bu hayli büyük bir zorluk… Ki lider olmak zaten yeterince zorken! Doğal olarak, üstün liderlik yeteneğinizin ötesindeymiş gibi görünebilir. Gerçek şu ki, yeteneğinizin ötesinde değil! Aslında, özgünlük, sosyal ve duygusal zekâ, kendine bağlılık, farkındalıklı tutum ve tutku gibi kişisel yetenek ve özellikleri bir arada geliştirmeniz ve somutlaştırmanız yeterlidir! Bu özellikler, esasında, liderliğiniz için kaynak olarak kullandığınız ‘Kişisel Gücünüzün’[1] temeli. Hiçbir lider öylece bir gecede doğmamıştır, fakat olumlu gelişim yaklaşımıyla, lider olabilir!

 

İsterseniz, şimdi “nasıl” sorusuna geri dönelim. Araştırmaya göre[2], umut, iyimserlik, esneklik, öz-yeterlilik gibi yüksek düzeyde pozitif psikolojik kapasiteye, öz-farkındalık ve öz-yönetim becerilerine sahip liderler, otantik liderlik sergilemede daha fazla yeteneğe sahip. Otantik liderlik şekli sahici, şeffaf bir ilişki ve gelecek yönlü davranışlar içerir; ve değişim yaratma ve yeni liderler çıkarmanın kritik unsuru olan motive etmeyi ve güçlendirmeyi sağlar. Belki de uygulama alanında en önde gelen örneklerden biri Google’ın Kendini İçinde Ara (Search Inside Yourself)[3] liderlik programıdır. 2007’den beri Google, Mindfulness[4] (dikkat ve farkındalık) uygulamaları ile işbirliği içinde çalışanlarında sosyal ve duygusal zekâyı geliştirmektedir. Neden mi? Google’da harika iş performansı, üstün liderlik ve mutluluğu yaratmak ve yakalamak için.

 

Her şey duygusal zekânın ve farkındalığın sihirli dokunuşunu tanımlayarak başladı. Bu becerilerin insanları; olumlu çalışma ortamı yaratan, duygularını ifade eden, sahici ve daha girişken, daha arkadaş canlısı ve demokratik, iş birliği yapan, daha sempatik, ‘eğlenceli’, daha çekici ve güvenilir[5], ve daha iyi liderlere dönüştürdüğünü; ve bu uygulamaların farkındalıklı bir tutum oluşturduğu, otokontrolü ve yönetim becerisini geliştirdiği ve empati, farkındalık, merhamet, açık sözlülük, merak, yargılama olmadan kabullenme[6] gibi içselleştirilmiş pozitif tutum ve davranışları teşvik ettiği saptanmış.

 

‘‘Yaptığınız şey bir fark yaratıyor, ve sizin ne tür bir fark yaratmak istediğinize karar vermeniz gerekiyor.’’

                                                                                                            –Dr. Jane Goodall

 

Hepsi bu değil! Aslında, bu tür müdahaleler üstün liderlik için bir diğer önemli kişisel özelliği –kendine veya özüne bağlılığı desteklemekte ve geliştirmektedir. Özüne bağlı lider yaptığı işe yönelik çok yüksek bir sorumluluk, özveri ve hesap verme duygusuna sahiptir. Öyle ki, kişi için, kendi performansı en az yarattığı sonuç kadar önem arz etmektedir [7]. Bir bakıma, kişinin içinde gizli kalmış tutkuyu ortaya çıkarır. İngilizce’de ‘calling’ olarak geçen bu tutku, ezber bozmak için enerji, güç ve motivasyon, anlamlı ve amaçlı işlere zaman ve çaba ayırma, yapmak istenileni yapabilmek için yollar bulma, ve yapmakta olduğu şeylerin ‘doğru olduğu’ hissini taşımayı içerir! Yani, olumlu gelişmeye yönelik bu tür müdahaleler, sadece mevcut liderlerde özgünlük ve üstün liderlik becerilerinin gelişmesine değil, aynı zamanda yeni ve daha fazla liderin yaratılmasına da hizmet etmektedir.

 

‘‘Beni en çok etkileyen kişi, büyük işler yapan değil, ama bana büyük işler yapabileceğimi hissettiren kişidir.’’

                                                                                                           –Mary Parker Follet.

 

Follet[8], yıllar önce, takipçilerin liderlere dönüşmesinde ve liderlik için ilham vermesinde, liderin rolünün önemini ifade etti. Onun sözlerinin üzerinden tam 100 yıl geçmesine rağmen, hem akademi hem de uygulama dünyası hala liderin etkileyici rolünü tartışmakta, ve üstün, yetkin ve güçlendirici liderleri yaratmanın yollarını araştırmaktadır. Esasında geçtiğimiz yüzyılda son derece ilerlediğimize inanıyorum. Şöyle ki, takipçi üzerinde güç kullanımından çok takipçilerin gücünü arttırıldığını, pozisyona bağlı gücü kullanmadan çok kişisel güce ağırlık verildiğini, ve etki aracı olarak otorite veya yetkiden çok ortak gelişim ve büyüme için bilginin kullanıldığını söyleyebilirim.

 

Ve şimdi, kendinizi, ve varoluş durumunuzu merak ediyor olabilirsiniz… Bir lider olarak kendinizi nerede görüyorsunuz? Belki kişilerde liderlerin ortaya çıkmasını sağlayan etkileyicisiniz. Belki üstün bir lider tarafından yaratılmış bir etkileyicisiniz… Belki de, güçlendirici bir liderin önderliğinden yoksun, kendi liderlik becerilerinizi geliştirmek için çabalayan ve bu yolda tek başına ilerleyen bir kişisiniz. Göreviniz veya yetki alanınız ne olursa olsun, kesinlikle lider rolünde bir etkileyicisiniz. Bunu nasıl mı bilebilirim? Çünkü bu satırları sonuna kadar okudunuz! Ve ben, yine inanıyorum ki, pozitif gelişim yaklaşımı yolculuğunu seçtiğinizde, sizin için önemli olana karşı bağlılık seviyenizi ve farkındalığınızı geliştirdiğinizde, empati, farkındalıklı tutum, merhamet, minnettarlık gibi olumlu özelliklerinizi pozitif psikoloji kapasitelerinizle birlikte yeşerttiğinizde, içinizde saklı üstün lider doğal bir şekilde ortaya çıkacak, serpilecek ve gelişecek.

Başarılar ve keyifli yolculuklar!

 

Nasıl mı?

• Sizin için önemli olan kaynaklarınızın, becerilerinizin, yeteneklerinizin, beklentilerinizin, değerlerinizin ve nedenlerinizin tam anlamıyla farkında olarak.
• Yapmak istediğinizi yaparken, çabalarınızın anlamını ve amacını tanımlayarak.
• Yaptığınız şeyi yapmak için enerjinin, motivasyonun ve gücün kaynağını tespit ederek.
• Ne olursa olsun, bir şeyleri doğru yapmaktansa, doğru olanı yaparak.
• Hem kendiniz hem de çevrenizdekiler için bir fark yaratarak.
• Yaptığınız şey için kendinize bağlılığınızı ve tutku duygunuzu güçlendirerek.
• Eğitim, koçluk, rehberlik vb. desteklerle pozitif psikolojik kapasitelerinizi, sosyal ve duygusal zekâ becerilerinizi, olumlu gelişime yönelik yaklaşımınızı pekiştirerek.
• Üstün yeni liderler yaratmak için yukarıda belirtilenlerin tümünü başkalarına aşılayarak ve geliştirerek.

 

 

 

1 French and Raven’s Five Forms of Power – Understanding where power comes from in the workplace.

2 Luthans, F. and Avolio, B.J. (2003) Authentic Leadership: A Positive Developmental Approach. In: Cameron, K.S., Dutton, J.E. and Quinn, R.E., Eds., Positive Organizational Scholarship, Barrett-Koehler, San Francisco, 241-261.

3 Tan, C. M. (2014). Search Inside Yourself, the unexpected path to achieving success, happiness (and world peace), HarperCollins, e-book.

4 Understanding Mindfulness, Dr. Shirli Ender Buyukbay, August 7, 2017

5 Bachman, W. (1988). Nice guys finish first: A SYMLOG analysis of U.S. Naval commands. In R.B. Polley, A. P. Hare, & P.J. Stone (eds.). The SYMLOG practitioner, 133-153. New York: Praeger.

6 Shapiro, D. (1992). A preliminary study of long term meditators: Goals, effects, religious orientation, cognitions. Journal of Transpersonal Psychology, 24, pp. 23-39.

7 Britt, T.W., Dickinson, J. M., Greene-Shortridge, T. M. & McKibben, E. S. (2007). Self Engagement at work. In Positive Organizational Behavior Ch. 11, edited by Nelson, D.L. & Cooper, C. L., Sage Publication, London.

8 Mary Parker Follet, The New State (1918)

 

Okurlarımdan biri, önceki makaleme –“Mutluluğa giden bir yol yoktur. Mutluluk o yolun kendisidir!” bir yorum bırakmış. Burada onu alıntılamak isterim: “Güzel konu… Bugünlerde ele almamız gereken bir konu. Büyük ya da küçük olsun, içerisinde yaşadığımız toplum mutlu değilse, bir kişi mutlu olabilir mi? Günümüz dünyasında, mutlu hissetmek için, bireysel olarak her ne yaparsak yapalım, eğer milyonları etkileyen ciddi problemleri durdurup engelleyemiyorsak, nasıl mutlu olabiliriz?” Gerçekten, etrafımızda bu kadar çok acı varken, nasıl mutlu olabilir ya da mutluluğu bulabiliriz? Peki ya, en keyifli anlarımızda bizi rahatsız eden suçluluk duygusu ve zihnimizden hayat ne kadar da adaletsiz, insafsız ve eşitsizliklerle dolu diye geçen sayısız düşünceler silsilesi… Denge bunun neresinde? Gerçekte bir şekilde denge var mı? Herşeye rağmen mutluluk mümkün olabilir mi?

 

Bu aldatıcı sorulara cevap bulmak için, bakış açımızı doğaya çevirmeyi tavsiye ediyorum, ve doğanın dengesini nasıl koruduğunu gözlemleyelim. Çok satan kitaplardan Sapienler ve Homo Deus’un yazarı Yuval Noah Harari de kitaplarında bunu ele alıyor; doğayı, düşüncelerimizin ve mantığımızın temeline oturtuyor; Homo Sapien’lerin, tüm canlıların ve içinde yaşadığımız evrenin doğası. Öncelikle, doğa ve tüm canlılar, aslında, kendi içinde kusursuz bir dengeye sahip. Tek bir geyik bile aslanın avını takip etmesinin adaletsiz bir ilişki olduğunu düşünmez. Onun tek amacı, olası her yol ile kendini beslemek ve avcı aslana yakalanmamaya çalışmaktır. Aynı şekilde, aslan da avının kaçma konusunda çok becerikli olmasının haksızlık olduğunu düşünmez. Onun amacı da olası her yöntemle kendini beslemek ve avından daha hızlı koşmaya çalışmaktır! Doğadaki bütün denge budur…

 

Doğanın ele alınabileceği bir başka örnek ise, adaletin, insafın, ne de eşitliğin olmadığı doğada, dengesizliğin içinde bir şekilde denge var; düzensizliklerin içinde düzen var; ve bütünsel sistemin içinde bireysel bir yaşam tarzı var. Biz insanlar, tamamen bireysel olarak davransak da büyük bir bütünün parçasıyız. Toplumun bir parçası olmamıza rağmen, bireysel yaşamlar sürüyoruz. Mutluluğumuzu etkileyen faktörler arasında sadece %10 oranında çevresel faktörlerin etkili olduğunu biliyor muydunuz? İnanması zor ama doğru! Sosyal bilimlere ve Sonja Lyubomirsky’nin “mutluluğun nasıl olduğu” çalışmasına göre, %40–50 aralığında genlerimiz ve yaratılışımız –yani doğamız (nature), mutluluğumuz üzerindeki etkisi ile açıklanırken, diğer %40–50’si pozitif görünüm için yaptığımız kişisel tercih ve kararlarımız –yani yetiştirilmemiz (nurture) ile açıklanmaktadır. Diğer bir ifadeyle, dış faktörlere kıyasla bireysel faktörler, pozitif varoluşumuz üzerinde daha çok etkiye sahiptir. Öte yandan, kuantum fiziği ve mekaniğinde, bilincin mutluluğa ulaşmayı kolaylaştırdığı belirtilmektedir.

 

 

Bireylere daha yakından bakalım. Biz insanlar, kurgusal düzen diye adlandırılan, ve herkesin ortak bir inançla hareket ettiği büyük işbirlikçi ağın bir parçasıyız. Harari, kitlesel olarak işbirliği yaptığımız bu ortak miti, Sapiens’te, para, demokrasi, yasa, tanrılar, ekonomi, bankalar, şirketler gibi özneler-arası dürtü ile açıklar (Sapiens, s. 132). Tarım devrimi ve bilişsel devrimden itibaren, Homo sapienler (akıllı olanlar) kendi aralarında işbirliği yapabileceği hayali kurgular yarattı (insan işbirlik ağları). Herhangi bir şirket çalışanı, vatandaş, banka hesap sahibi, iman sahibi vb. bir kimse, bu gibi oluşumların bir parçasıdır ve ortak mite ve onun kurallarına inanarak, aktif olarak işbirliği içindedir. Bu hayali oluşumlar gerçek olmayan gerçekliklerdir! Harrari, düşsel gerçeklikleri asıl olanlardan nasıl ayıracağımızı açıklar. Bu fenomenlere “gerçek oluşum” gözüyle acıyı referans alarak bakmayı şu soruyu sorarak teklif eder: “Herhangi bir oluşumun gerçek olduğunu nasıl bilebilirsin? Çok basit, sadece kendine sor, ‘o acı çekebilir mi’?” (Homo Deus, s.206).

 

Aşağıdaki senaryoları bir düşünün: Euro ya da borsa önemli ölçüde düşüyor, euro ya da ekonomi acı hissedebilir mi? İnsan haklarına ya da ifade özgürlüğüne karşı yasalar meclisten geçtiğinde, demokrasi ya da hukuk acı çekebilir mi? Bir firma iflas ettiğinde, firma acı çeker mi? Ya da bir ülke bir ekonomik kriz veya savaş mağlubiyeti yüzünden acı çekerken, gerçek anlamda acı çekebilir mi? Hayır! Hiçbiri gerçek acı değildir! Fakat, askerler savaşta yaralandığında, gerçekten acı çekerler; yalnız bir anne dalgalanan para tedavülü yüzünden ipotekli borçlarını ödemekte güçlük çektiğinde, o gerçekten acı çeker; çalışanlar iflas nedeniyle işten çıkarıldığında, acı çekerler; veya gazeteciler insan haklarını savundukları için hapse atıldığında, acı çekerler! Bu açıdan bakınca, belki de hayatımızı dengeli, istikrarlı, mutlu olmaktan alıkoyan, ve bize gerçekte acı çektiren şeyin ne olduğunu sormalıyız. Ve, gözden geçirmeliyiz, bizi mutluluktan uzak kılan yaşadığımız çevrenin dış etkenleri mi, yoksa kendi kişisel iç kaynaklarımız mı.

 

Vurgulamak ve netleştirmek isterim ki, bahsini ettiğim mutluluk, bireylerin acıdan ve ızdıraptan kaçındığı ve haz aradığı Hedonik tipi bir mutluluk değildir. Aksine, bu mutluluk pozitif psikologlar tarafından bahsedilen Ödomanik tipi mutlulukla ilgilidir. Bireylerin anlam ve amaç arayıp bulduğu, özgün veya otantik şekilde yaşayabilecekleri bir ortamı yarattığı; kişisel bağlılık ve gelişimine yardımcı olacak yaşam zorluklarına hazır olduğu; ve belki de kişinin kendini gerçekleştirmesine yardımcı olacak iç gücünü yaratacağı bir duygu durumu. Dahası, tasavvuf felsefesi ve Mevlana’nın sözleriyle devam edersek, “Hiçlikten dönerek, yıldızları toz gibi saçarak geldik bu aleme”, hem her şey hem hiçbir şey olmaktır! Bu arada, hiçlikten dönen sizsiniz… benim… hepimiziz!

 

Kuantum mekaniğindeki “gözlemci bilinç” konsepti aracılığıyla, bu makalenin özüne yeniden dönmek isterim –herşeye rağmen mutluluk. Kuantum mekaniği kurallarına göre, gözlemlerimiz evreni en temel seviyede etkiler; yani, aya bakmadığımız zaman onun var olmadığını ileri sürer. Bu görüş bizleri gözlemleyen bilinç olarak açıklar. Peki neyi gözlemlemek? Gerçeği mi? Deepak Chopra’nın dediği gibi, Harari’nin hayali düzeni’yle bağlantılı olarak, gerçek insan yapımı bir kurgudur. Tek asıl gerçeklik anın farkındalığıdır. Yani, varoluştur. Mutluluk veya acı gibi deneyimlerimiz, o anda gözlemlediğimiz algılarımıza (sensations), imgelerimize (images), hislerimize (feelings) ve düşüncelerimize (thoughts) dayanır. Bu terimler İngilizce’de SIFT olarak tek bir akronimde toplanır. Her an farklı bir gözlem içerir, hem gözlemyen bizler, hem de gözlemlediğimi olgu –yani gözlemlenen, an be an değişmektedir. Böylece, deneyimlerimiz SIFT ile değişmektedir… Mutlu ya da üzgün olma, eğlenme ya da acı çekme olasılıklarımızın hepsi, gözlemlediğimiz gerçekliğin anlık farkındalığına bağlıdır.

 

Bunların hepsi tamamen soyut görünüyor olabilir. Tek bir okumada ya da tek bir uygulamada kavramak pek kolay olmayabilir. Günlük hayat ile biraz temellendirebilmek için, tüm ihtimallere karşın tatmin edici mutluluk seviyesini nasıl koruyabileceğimize cevap olarak yapmamız gereken:

 

(1) Hayatın adil olmadığı gerçeğini ve eşitliğin var olmadığını kabul etmek;

(2) Diğerlerinin acı çektiği konularda suçlu hissetmek yerine, sahip olduklarımıza ve deneyimlerimize minnettarlık hissetmek;

(3) Mutluluğa ulaşmak ve onu korumak için “Mind the Positive” felsefesini içselleştirmek https://mindthepositive.com/;

(4) Kendi pozitif görüşümüzü, bakış açımızı ve tutumlarımızı etrafımızdakilerle paylaşmak, bilerek ve tasarlayarak, yardım etme, gülümseme, şükretme, affetme, unutma gibi küçük kibarlık hareketleriyle pozitiflik virüsünün etrafa yayılmasını sağlamak;

(5) Varoluş ve farkındalık için zihni, bedeni ve ruhu eğitmek;

(6) Düşüncelerimizi genişletmek ve evrendeki varoluşumuzu anlamak; ki, insan kurgusu olan evrenin varlığından söz edemeyiz; sadece bilincimizdeki deneyimlerimiz aracılığıyla evren vardır;

(7) Ve son olarak, gözlemler ve değiştirilmiş formdaki deneyimlerimiz ile kendi gerçekliğimizi oluşturmayı seçmek.

 

Sonuncu, fakat bir o kadar da önemli olarak, Deepak Chopra’nın İnsan Evreni (Human Universe) hakkındaki 39 dakikalık konuşmasını izlemenizi şiddetle tavsiye ediyorum. Chopra, konuşmasında, aşağıdaki açıklamalarda bulunarak, gerçekliğimizi, insan yapımı bir kurgu; bizleri ise bilincimizdeki deneyimlerin toplamı olan bu gerçeklikteki gözlemciler olarak açıklamaktadır.

 

1. Günlük gerçeklik bir insan kurgusudur.
2. Esas gerçeklik farkındalıktır; şimdiki zamanın zamansız anındaki gözlemci ve gözlenen deneyimlerinin uyarımlarıdır.
3. Hem gözlemleyenin hem gözlemlenenin esas deneyimi algı, imgeler, hisler ve düşüncelerdir -SIFT.
4. Düşünce sistemleri (insan kurgusu) pek çoktur – dinsel, teolojik, felsefik, bilimsel, ekonomik, politik, mitolojik vs.
5. Hiçbir kurgu diğerleri üzerinde ayrıcalıklı bir konuma sahip değildir.
6. Kurgu kendi içinde gömülü olanlara gerçektir.
7. Algı, imgeler, hisler ve düşünceler şeklindeki farkındalık uyarımları tüm deneyimlerimizi oluşturur.
8. Uyarımlar zamanla ilişkiliyken, farkındalık zamandan bağımsızdır.
9. Doğum, ölüm, vücut, zihin, beyin, evren, Tanrı, yıldızlar, galaksiler, Büyük Patlama, hepsi insanlar tarafından adlandırılmış (kendisi etiket olan) kurgulardır.
10. Özgürlük şuanda var olmaktır! Kurgusuz! Ve içinde bulunduğunuz anda!

 

Önceki makalemde – “Kabul Et ya da Yok Ol!”, elimden gelen en iyi şekilde kabullenmenin gücünü yansıtmaya çalıştım. Her ne kadar anlaşılabilir ve dikkate değer görünse de, söylemek yapmaya göre kısmen daha kolaydır! Aslında, kabullenme hakkında “konuşmak”, bir durumla başa çıkabilmeye yönelik, oldukça fazla emek isteyen bir eylem planı oluşturmaya kıyasla çok daha kolaydır. Kabullenme ve direnç arasında kalmamız ise en moral bozucu olandır. Bilişsel olarak kabullenmeye istekli iken, bizim için zorlayıcı olana karşı bilinçaltında direnç gösteririz. Tüm amacım sorumlu ve kendinden mesul yaşamak için ufak bir pencere açmak; ve şunun farkında olmak: “Bütün fırtınalar hayatımızı bozmak için gelmez, hatta bazıları yolumuzu açmak için gelir.” Bu yüzden, direnç yolu ya da kabullenme yolundan hangisini seçip seçmeyeceğimiz bize bağlıdır. Bu yolların herbiri bizi farklı yönlere götürür. Bir kez hangisini seçeceğimize karar verdiğimizde, gerisi kolaydır!

 

Öncelikle, şu gerçeği kabul edelim: yeni deneyimlediğimiz veya yapmak için girişimde bulunduğumuz her küçük şey ilk olarak zordur! Doğal olarak, her ‘küçük adım’ denemesi ile, yeni öğrenim ve deneyimleri biriktiririz. Kazanılan bilgi, basit pratiklere yol açar ve sonunda “pratik mükemmelleştirir.” İş “çocuk oyuncağı” kadar kolay bir hâl alır. Bu durum, sahip olduğumuz her ufak şey için geçerlidir: bir öğrencinin matematik problemi, yetenekli bir çalışanın yeni çalışma tekniği, ya da geleneksel düşünce yapısına sahip olan bir insanın düşüncelerindeki değişim! Yine de, seçmek için nedenleri, niyeleri ve nasılları anlamak çok önemlidir… Bu sebeple, bu iki yolun – direnç ve kabullenme, bizi nereye götürdüğüne bir bakalım.

 

Lütfen bir süredir sizi zorlayan bir durumu düşünün; bir şekilde çözdünüz veya hâlâ çözülmeyi bekliyor. Ben buna, tepkinizi veya yanıtınızı bekleyen bir uyaran diyorum. Diğer bir ifadeyle, bu, zorlayıcı durumlara karşı olan tutumunuzdur. Lütfen tutumunuzu anımsayın. Hangi yolu seçtiniz, otomatik bir direnç tepkisi mi, yoksa bilinçli bir kabullenme yanıtı mıydı? Bunlar birbirlerinden oldukça farklıdır. Her biri, sizi tamamen farklı yönlere götürür. Farkı deneyimlemek için, sizi küçük bir alıştırmaya davet etsem… eğer oturma pozisyonundaysanız, ayağa kalkın ve bir duvar önünde bir adım uzaklıkta durun. Yazı yazdığınız kolunuzu kaldırın, avuç içinizi duvara yerleştirin. Avucunuzla duvara dokunarak, duvarın soğukluğunu, dokusunu ve hareketsizliğini hissedin. Şimdi duvara baskı uygulayın; tüm gücünüzle duvarı itin. Avcunuzda, kolunuzda ve omzunuzda hissettiklerinize dikkatinizi verin. Hafifçe; biraz daha güçlü; ya da tüm gücünüzle bastırdığınızda her ne oluyorsa gözlemleyin… Bu size nasıl hissettiriyor; duvar hâlâ hareketsiz mi duruyor, yoksa sanki duvar sizi geri itiyor gibi mi geliyor?

 

“Nasıl geri itebilir ki? O sadece bir duvar; hareketsiz bir duvar!” Bunu merak ediyor olabilirsiniz. Lütfen, bir anlığına durun ve avcunuzdaki, kolunuzdaki ve omzunuzdaki hislerinize dönün ve dikkatli bir şekilde duvardan gelen hafif bir geri itme algısını hissedin. Ne kadar güçlü bastırırsanız, gücü o denli yüksek hissedersiniz; daha hafif basınç uyguladığınızda, geriye daha az bir direnç hissedersiniz; tümüyle bıraktığınızda ise (hiç bastırmadan hafifçe dokunduğunuzda), omzunuzda, kolunuzda ya da avcunuzda herhangi bir basınç hissi yaşamazsınız. Gerçekten, cansız, hareketsiz bir duvar ile karşılıklı bir güç alış-verişi yaptınız. Peki, bir uyaranla karşılaştığımızdaki tutumumuzu düşündüğümüzde, tüm bunların anlamı ne?

 

Direnç gösteren tutumu benimsediğimizde neler olur? Durdurmaya, görmezden gelmeye veya bir kenara itmeye çalışarak direndiğimiz uyaran, eş yükseklikte bir güç ile bizi geri iter. Duvarın direncini gözlemlerken; sizin direncinize kıyasla biraz daha güçlü olsa bile, duyularınızı üst kol ve omzunuzda hissedebilirsiniz. Baskıyı bıraktıktan sonra, güç artık var olmasa da etkisi yine de sizinledir. Bunun sebebi; bizler anlık duyu ve olayların daha az bilincindeyizdir, dolayısıyla tepkimizden belki de saatler günler sonra etkiyi hissederiz. Direnç yolunu seçtiğimizde başka neler olur? Yargılama, etiketleme veya iyi-kötü, doğru-yanlış vs. olarak kategorize etme gibi otomatik tepkiler aracılığıyla, fiili gerçekliği görmezden gelmeyi seçtiğimiz ve onun hayatımıza girmesini engellemeye çalıştığımız, olumsuz duygular döngüsüne gireriz. Kendimizi durumu geçici olarak hafifleten ancak gerçeklik algımızı bozan hikâyeler uydururken bulabiliriz. Bu yol, düşünce, duygular, gözlemler, açıklık vb. kaynaklarımızı yönetme becerimizi kaybetmemize sebep olur. Bir bakıma, işlevselliğimizi, dışsal çevre ile olan etkileşimlerimizin minimum seviyede kaldığı kapalı bir sistemin içerisine kapatırız veya daraltırız.

 

Şimdi de kabullenme yolunu seçtiğimizde neler olabileceğine bakalım… Tüm işlevsellik süreci, bireylerin bilinçli bir yanıt vermeyi benimsediği tamamen farklı bir yola sebep olur. Bu yolda, gözlemle, almaya hazır bir açık farkındalıkla, keşfetmeye yönelik merakla ve yargılayıcı olmayan tutumla, kendimizi olumsuz duygu döngüsünden çıkarırız; durumla baş etmeye istekli ve sorumluluk alma gücüne sahip olduğumuz “nötr” alana doğru yönlendiririz. Hareketlerimiz ve onların sonuçlarından sorumlu hissederiz; çünkü düşünce, duygular, gözlemler, açıklık vs. gibi kaynaklarımızı dikkatlice gözlemleyerek ve bilinçli olarak yöneterek, tasarlanmış bir eylem planı ve davranış biçimini seçeriz. Burada, açık bir sistemde işlevselliğimizi genişleterek kendimizle ve başkaları ile sağlıklı ilişkiler kurarız.

 

Psikolog Barbara Fredrickson, bu mekanizmayı Genişlet ve Oluştur Teorisi (Broaden-and-Build Theory) aracılığıyla açıklar. Bu teori, olumsuz duyguların ve zorlayıcı durumların, kişinin düşünce ve hareket kapasitesini engellediğini ve kısıtladığını iddia eder. Bu durum, hızlı ve sonuca götüren hareketlere sebep olur. Bu hareketler veya “tepkiler”, beraberinde anlık fayda veya zarar getirebilir. Halbuki, olumlu duygular hâlinde ya da güven hissinde, kişinin düşünceleri ve eylem süreci genişler. Zihnin ürettiği düşünceler ve eylemler, daha fazla potansiyel sonuçlar doğurur; bu genişlemiş hâl, kişilerin daha fazla alternatif düşünce ve eylem üretmelerine, ve daha uzun süreli psikolojik, fizyolojik, zihinsel ve sosyal kaynaklarını sağlamalarına yönelik kapasitelerini geliştirmektedir. Özetle, direnç yolu düşünce ve eylem kapasitemizi daraltıp engellerken, kabullenme yolu kapasitemizi genişletmek ve inşa etmek için gerekli altyapıyı üretir. Böylece, içinde var olduğumuz an bizim için her ne sunacaksa, onu kabul etmek ve sonra olumlu bir dönüşüm ve iyi-oluş için o şekilde davranmak çok daha iyidir.

 

Kabullenme iki ana kavramı kapsar: ‘koyvermek’ (let go) ve ‘oluruna bırakmak’ (let be). Bu kavramlar bağışlamak ve unutmakla da ilişkilidir. İki senaryo düşünelim. Senaryo 1: Trafiğin en yoğun olduğu saatlerde araba kullanıyorsunuz. Rotayı kontrol etmenize rağmen, bile bile yoğun trafiğe girdiniz. Yanlış seçiminiz yüzünden hüsran dolu hissediyorsunuz, kendinize kızıyorsunuz ve son dönüşü yapmamış olmayı diliyorsunuz! Belki de, “keşke bu dönüşü yapmasaydım” diyerek olumsuz duyguların içine sürükleniyorsunuz ve gideceğiniz yere varana kadar kendinizi yargılıyor veya azarlıyorsunuz. Kendinize bu davranışı hak edecek ne yaptınız? Pek çok alternatifin arasından seçim yaptınız ve seçiminizle devam ettiniz! Ne yazık ki, seçiminiz yanlış bir seçime dönüştü! Tam tersi de olabilirdi. Bu arada, bu şu gerçeği değiştirmez; siz aslında seçiminizi yaparken diğer alternatifleri bıraktınız. Yani, siz onları çoktan koyverdiniz! Neden şimdi yanlış kararlar vermenin getirdiği olumsuz duyguları bırakmanız bu kadar zor? Kendimize hatalar yapmak için izin verip kendimizi bağışlamıyor muyuz? Bunu yapmamızı kim engelliyor? Bağışlama ve kabullenme için kendimize yasaklar koyan da izin veren de bizleriz. Uzun lafın kısası; kabullenme, bağışlama ve koyverme ile doğrudan ilişkilidir!

 

Senaryo 2: Yine trafiğin en yoğun olduğu saatlerde araba kullanıyorsunuz; her zamanki rotanızı seçtiniz. Maalesef, bir saatten fazla süredir aynı noktada, trafiğe takıldınız! Herhangi bir yöne hareket edemiyorsunuz, hüsrana uğramış, bunalmış hissediyor ve durumdan kurtulmak istiyorsunuz. Yapabilecek hiçbir şeyiniz yok ve trafik açılana kadar beklemek zorundasınız. Bu, yanlış zamanda yanlış yerdeymişsiniz gibi görünen, istenmeyen bir durum; belki de değil! O an orada olmanızın yanlış karar veya seçiminizle hiçbir ilgisi yok. Bu demek oluyor ki koyvereceğiniz hiçbir şey yok (seçim, karar veya eylem). Sadece, o belirli anda orada bulunmanız gerektiği gerçeğini kabul etmeye ihtiyacınız var! Buna karşı mücadele etmek yerine, neden oluruna bırakamıyorsunuz? Eckhart Tolle, şimdiki zaman ne barındırıyorsa, sanki bu bizim seçimimizmiş gibi kabul ederek; her zaman şimdi için çalışmayı, ona karşı çalışmamayı öğütler; çünkü mucizevi bir değişim fırsatı burada yatar. Yani, sadece bir kereliğine, bir ara verin ve durumu oluruna bırakın! Her ne varsa ona teslim olun! Bu, ihtiyacınız olan tüm düşünce, fikir ve kaynakların size gelmesine izin verecektir. Yani eğer koyveremiyorsanız –yapabiliyorsanız mutlaka yapın- oluruna bırakın!

 

 

Şimdi sizi, bir uyarana karşı, kabullenme süreci ile ilgili size yardımcı olacak pratik bir araçla tanıştıracağım. Bu 5 adımdan ibaret basit bir yöntem: Ara ver (pause), Nefes al (inhale), Fark et (notice), Anlamlandır (articulate), ve Yanıtla (respond), yani ANFAY. (İngilizce akronimi: PINAR)

1. Zorlayıcı bir durum –uyaran, ile karşılaştığınızda uğraştığınız her neyse kısa bir Ara verin, bütün düşünceleri, eylemleri veya duyguları kısa bir süreliğine bırakın (A).
2. Bu mola, olası dramadan bir adım geriye çekilmeniz için size bir fırsat verir. Bir anlık ‘olayın dışında olduğunuzda’ birkaç Nefes alın; nefes alırken temiz havayı vücudunuza alın ve nefes verirken zehirli düşünceleri, hisleri, etiketleri, yargıları, sonuçları ve hatta niyetleri bırakın (N).
3. Bir kez zehri dışarı attığınızda, içinde var olduğunuz anın size sunduklarını gözlemlemek ve doğal olarak fark etmek için kendinize izin verirsiniz. Kendinize izin vermeniz, içinizde olanlar (duygular, bedensel algılar, düşünceler, beklentiler, niyetler, tutumlar vs.) ve durumda olanlar hakkında size farkındalık kazandırır. Bu aşamada, tüm ihtiyacınız, Fark etmek, gözlemlemek ve her ne geliyorsa kabul etmektir (F).
4. Şimdi, gözlemlerinizi açıkça anlamlandırmanın ve onları sorgulayarak, muhakeme ederek ve hedef oluşturarak ifade etmenin tam zamanı. Bu Anlamlandırmanız sonucunda, tasarlanmış eylemlerinize yönelik yeni içgörüler oluşturursunuz. Niyetinizin daha fazla farkında olur, yapmak üzere olduğunuz eylemlerin sonuçları üzerinde çok daha fazla kontrole sahip olursunuz (A).
5. Son adımda ise, bir tepki yerine, bilinçli, otokontrol sahibi ve Yanıtlayıcı tutum ile harekete geçmeye hazır olursunuz. Bu kabullenme veya direnç yolunu seçmenize bağlıdır (Y).

 

Unutmayın, “pratik yapmak mükemmelleştirir” her zaman küçük adımlar ile mümkündür… İhtiyacımız olan tek hatırlatıcı Ara vermektir! Bir kez ufak anlık bir arayı hatırlayabildiğimizde, sıkıntı anları, mücadeleler veya zorluklar, kalan her şey birbirini izler…

 

Her denemenizin tadını çıkarın; öğrenmenin tadını çıkarın; ve hayatın tadını çıkarın!